Вопрос школьника
Якія правы атрымалі католікі паводле: а) Крэўскай уніі; б) Гарадзельскага прывілея? Калі феадалы ўсіх хрысціянскіх канфесій у ВКЛ былі ўраўноўваны ў правах?
Ответ от учителя
Крэўская унія была падпісана ў 1596 годзе і стала першай спробай злучэння каталікаў і праваслаўных у адзін канфесійны збор. Па гэтай уніі каталікі атрымалі некаторыя правы, якія раней былі недаступныя ім у ВКЛ. Галоўнымі з іх былі:
1. Магілаўскія касцёлы былі перададзеныя каталікам.
2. Каталікам дазволена было мець свае касцёлы і службы ў гарадах і мястэчках.
3. Каталікам дазволена было мець свае касцёлы і службы ў вёсках, дзе каталікі складалі большасць насельніцтва.
4. Каталікам дазволена было мець свае кляштары і манастыры.
5. Каталікам дазволена было мець свае школы і ўніверсітэты.
6. Каталікам дазволена было мець свае кнігі і друкаваныя матэрыялы.
Гарадзельскі прывілей быў падпісаны ў 1512 годзе і стаў першай канстытуцыяй ВКЛ. Гэты прывілей забяспечваў правы феадалаў, у тым ліку і каталікаў, на самавальнае кіраванне сваімі маёнткамі і на адмову ад падзелу маёнткаў паміж дзяцьмі. Галоўнымі правамі, якія атрымалі каталікі па Гарадзельскаму прывілею, былі:
1. Каталікам дазволена было мець свае маёнткі і кіраваць імі самастойна.
2. Каталікам дазволена было адмовіцца ад падзелу маёнткаў паміж дзяцьмі.
3. Каталікам дазволена было мець свае суды і права на самаўладанне ў сваіх маёнтках.
Усе феадалы ў ВКЛ, незалежна ад іх канфесіі, былі ўраўноўваны ў правах пасля прыняцця Гарадзельскага прывілея. Гэта значыць, што каталікі не атрымалі ніякіх дадатковых праваў па сувязі з іх канфесіяй. Аднак, як мы ўжо зазначалі, Крэўская унія дазволіла каталікам мець свае касцёлы і службы ў гарадах і мястэчках, што было недаступна раней. Такім чынам, каталікі атрымалі некаторыя дадатковыя правы па сувязі з іх канфесіяй, але ў агульным плане ўсе феадалы былі ўраўноўваныя ў правах у ВКЛ.
